✳️ در طی انجام یک پروژهی بیم، حجم و مقدار عناصر و اطلاعات در مدل، از مراحل اولیهی طراحی مفهومی تا به مرحلهی ساخت و بهرهبرداری، افزایش مییابد و مدل به تدریج، تکامل و توسعه مییابد. این تکامل را سطح توسعه (Level of Development) و یا سطح تعریف (Level of Definition) مینامند.
✳️ در استاندارد مربوط به بریتانیا (PAS 1192-2:2013) واژهی اختصاری LOD برای عبارت
سطح تعریف (Level of Definition) کاربرد دارد و شامل دو جنبه میشود:
🔘 سطح جزئیات مدل (Level of Model Detail: LOD) که به هندسه و عناصر گرافیکی در مدل سه بعدی مرتبط است.
🔘 سطح اطلاعات مدل (Level of Model Information: LOI) که به مشخصات و دادهها در مدل سه بعدی مرتبط است که غیرگرافیکی هستند.
بنابراین در اینجا ترکیب سطح جزئیات (LOD) و سطح اطلاعات (LOI)، سطح تکامل و تعریف مدل را تشکیل میدهند که در 7 سطح از عدد 1 تا 7 دستهبندی شده است.
✳️ مؤسسه معماران آمریكا (AIA) در سند شمارهی 202 خود، عبارت سطح توسعه (Level of Development) را بهکار میبرد و به پنج سطح تکامل مدل، اشاره دارد که عبارتند از: 100-200-300-400-500. هر عدد نشان دهندهی افزایش میزان دادههای گرافیکی و غیرگرافیکی در سرتاسر جدول زمانی پروژه است.
✳️ همچنین گروه BIMForum در راهنمای خود، سطح تکامل مشخصات را در پنج سطح تعریف کرده است که عبارتند از: 100-200-300-350-400. این راهنما نیز بیشتر بر مفهوم سطح توسعه (Level of Developmnet) تأکید دارد و به طور معمول سالانه بهروزرسانی میشود که از آدرس اینترنتی به نشانیhttps://bimforum.org/lod به صورت رایگان قابل دریافت است و مطالعه آن توصیه میگردد.
✅ تعریف سطوح توسعهی مدل
در زمینهی فعالیت حرفهای و خدمات BIM که در ایران عرضه میشود، اغلب از تعاریف AIA و BIMForum برای معرفی سطوح توسعه مدل استفاده میگردد. بنابراین به بررسی LOD از این منظر میپردازیم:
🟠 طراحی مفهومی: LOD 100
پروژهی مورد نظر برای ساخت و اجرا، نیازسنجی و امکانسنجی شده و کانسپت طرح بهصورت ابتدایی و ساده مطرح و ترسیم میگردد.
🟠 طراحی شماتیک: LOD 200
فرمها و احجام پروژه، طراحی میشوند، ولی ابعاد، اندازه و مشخصات مصالح به صورت بسیار دقیق و با جزئیات مشخص، مطرح نیست که اغلب در بازار کار و فعالیت حرفهای به این مرحله، فاز یک طراحی گفته میشود.
🟠 طراحی فنی: LOD 300
در این مرحله، طرح توسعهی بیشتری مییابد و مشخصات فنی عناصر و اجزای ساختمانی پروژه و همچنین ابعاد و اندازهی دقیق و اجرایی آنها در مدل اجرایی پروژه ثبت میشوند. بیشترین هماهنگیهای مربوط به یکپارچهسازی مدلهای معماری، سازه و تأسیسات پروژه در این مرحله انجام میپذیرد و تداخلات و برخوردهای احتمالی عناصر مدلهای مختلف ذکر شده، شناسایی و برطرف میشوند که به اصطلاح Clash Detection گفته میشود.
🟠 مستندات طراحی: LOD 350
پس از رفع مسائل مربوط به هماهنگی بین رشتهها و یکپارچگی مدل اجرایی، نوبت به تولید مدارک، نقشههای اجرایی و جزئیات است که باید با استفاده از مدل اجرایی موجود، تهیه شده و به مجری پروژه تحویل داده شوند. ممکن است این سطح توسعهی با مرحلهی قبل ادغام شده و تحت عنوان LOD 300 مطرح شود که شامل تولید مدل اجرایی یکپارچه به همراه نقشهها و جزئیات است و اغلب در بازار کار حرفهای، مرحلهی فاز دو طراحی گفته میشود.
🟠 ساخت و اجرا: LOD 400
مربوط به مرحلهی ساخت و نصب اجزا و عناصر ساختمانی پروژه است که اغلب توسط تیم اجرایی پروژه، با استفاده از مدل، جزئیات دقیق عناصر و اجزا تحت عنوان نقشههای کارگاهی (Shop Drawing) تولید میشوند و به اجرا میرسند. به این مرحله، فاز سوم طراحی و ساخت نیز ممکن است گفته شود.
🟠 مدل چونساخت: LOD 500
در طی مرحلهی ساخت پروژه، ممکن است تغییراتی در مدارک و نقشههای اجرایی، بنابر شرایط سایت و سایر دلایل به وجود آید. اگر پس از اتمام ساخت پروژه، مدل سه بعدی بیم، مطابق با مشخصات نهایی پروژهی ساخته شده، هماهنگ و بهروزرسانی شود در واقع دارای سطح توسعهی 500 است.
🟠 منبع: کتاب BIM به زبان ساده